Tế tân, vị thuốc quen thuộc với vị cay nồng đặc trưng, mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe. Bài viết này khám phá công dụng, bài thuốc chữa bệnh và những lưu ý khi sử dụng cây tế tân.
1. Giới thiệu về cây tế tân
- Đặc điểm: Cây tế tân là một loại thảo dược quý giá, có vị cay nồng, tính ấm, thường được sử dụng trong y học cổ truyền.
- Công dụng: Tế tân có tác dụng thông khiếu, trừ phong, tán hàn hành thuỷ, chữa ho, nhức đầu, tê nhức khớp xương, đau rống…
2. Công dụng của cây tế tân theo y học cổ truyền
- Sách “Biệt lục” ghi: Tế tân bổ can, đờm, thông tinh khí, yên ngũ tạng, lợi tiểu tiện, long đờm, khỏi trệ kết và chữa khỏi các chứng mũi điếc, mũi hôi, ngứa cổ họng, huyết ứ, hãm mồ hôi hay tắc tuyến sữa đều chữa khỏi cả.
- Sách “Trương Trọng Cảnh” ghi: Tế tân chữa khỏi các chứng vì ăn uống không tiêu sinh ra đầy bụng và đau tức khó thở.
- Sách “Bản thảo Cương mục – Lý Thời Trần” ghi: Tế tân chữa các chứng lở mồm lưỡi, đại tiện táo kết và mắt mọc lông quặm.
- Sách “Diêm Lập Thăng đời Thanh” ghi: Tế tân vị rất cay khí ôn. Cay thì đi ngang, ôn thì phát tán có công thông khiếu, trừ ôn tán hàn nhưng phàm bệnh nội nhiệt hỏa thịnh, khí hư, huyết hư, âm hư chớ dùng, dùng nó làm phong dược không nên quá 5 phân. Nếu dùng quá thì khí tắc có thể chết người được.
3. Bài thuốc chữa bệnh có cây tế tân
- Chữa đau răng: Tế tân, Thạch cao ngâm rượu ngậm nhổ đi.
- Chữa chứng thương phong tắc mũi: Tế tân, tử tô, phòng phong, cam thảo, cát cánh, hạnh nhân, bạc hà, tang bạch bì sắc uống.
- Bài “Thông quan tán”: Tạo giác, tế tân thành phần bằng nhau, tán nhỏ thổi vào mũi có tác dụng thông quan khai khiếu chữa chứng hôn mê do trúng phong hoặc đàm quyết. Không dùng cho chứng thoát (miệng há to, chân tay duỗi mềm), xuất huyết não, chấn thương não.
- Chữa trúng gió lạnh, co cứng chân tay giá lạnh hôn mê: Tế tân, ma hoàng, quế chi, thạch xương bồ, phụ tử chế, cam thảo, mỗi vị 4g sắc uống. Ngoài dùng tế tân tán bột thổi vào lỗ mũi làm cho hắt hơi và chà xát vào chân răng nếu cắn răng không nói.
4. Lưu ý khi sử dụng cây tế tân
- Liều lượng: Tế tân là vị thuốc mạnh, cần sử dụng đúng liều lượng, tránh dùng quá liều.
- Tham khảo chuyên gia: Nên tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc thầy thuốc trước khi sử dụng tế tân để đảm bảo an toàn và hiệu quả.
- Chống chỉ định: Không dùng tế tân cho người bị nội nhiệt hỏa thịnh, khí hư, huyết hư, âm hư.
5. Kết luận
Cây tế tân là một vị thuốc quý giá, mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe. Tuy nhiên, cần sử dụng đúng cách và liều lượng để đảm bảo an toàn và hiệu quả. Hãy tham khảo ý kiến chuyên gia trước khi sử dụng tế tân.
Nguồn: Sách Thuốc Bắc thường dùng – NXB Y học
